OS NENOS DA VARÍOLA E A OPERACIÓN BALMIS

    

Mentres agardamos poder retomar a actividade escolar e as reunións do Club de Lectura  temos que adaptarnos á nova situación determinada pola pandemia que percorre o mundo.

Unha das medida adoptadas en España para loitar contra o andazo do coronavirus foi a de decidir que o exército colaborase coas forzas de seguridade para protexer á cidadanía. Esta atuación do exército denomínase Operación Balmis, na honra do doutor do mesmo nome que levou a América  a vacina da varíolan nos corpos de vinte e dous nenos galegos orfos. A expedición, que partiu do porto da Coruña no ano 1803 , conseguiu coa súa xesta salvar moitas vidas.

A lectura é, sen dúbida e máis ca nunca, unha fantástica maneira de evadirnos un chisquiño a través das historias que nos transportan no tempo e no espazo. 

A continuación un booktráiler elaborado por Ariadna Fernández sobre a obra de María Solar que leva por título Os nenos da varíola inspirada na historia da Expedición Balmis.

OS NENOS DA VARÍOLA

     O libro Os nenos da varíola, da escritora galega María Solar, recrea a través da ficción a expedición médica  que trasladou  a vinte e dous nenos ata América  co obxectivo de  levar a vacina da mencionada enfermidade.

      A historia relatada xira en torno a dous nenos orfos (expósitos) Ezequiel e Clemente. Precisamente no hospicio da Coruña  é onde se sitúa boa parte da trama ambientada a comezos do Século XIX, concretamente no ano 1803. A autora humaniza a historia e consegue que o lector se identifique non só cos nenos, senón tamén co ambiente  de precariedade e necesidade. Ao longo da narración van xurdindo historias paralelas que lle outorgan un sentido engadido. Cando xorde a necesidade de  atopar nenos que poidan trasladar a vacina da varíola nos seus corpos acoden aos pequenos expósitos  e iso leva consigo a potencial separación dos rapaces. Ezequiel encarna unha serie de valores positivos como son a solidariedade, a capacidade de esforzo, a ansia de superación... É interesante ver como o ambiente determina as accións dos pequenos e como son tremendamente vulnerables e influenciables. Pero, sen dúbida, o personaxe máis determinante é o de IsabelZendal. Esta  muller, natural de Ordes e procedente dunha humilde familia, foi a primeira enfermeira galega coñecida. Pasou á historia pola súa intensa e relevante   colaboración  na  misión de levar a vacina a América. Por este feito o seu nome  pasou a formar parte da memoria colectiva hispanoamericana.  Ademais foi recoñecida pola OMS no ano 1950 como a primeira enfermeira da historia en misión internacional.

         Isabel Zendal constitúe un dos piares básicos da narración. É un personaxe moi ben construído, que evoluciona ao longo da historia. Ademais chama a atención que desafía as regras convencionais da época, xa que tiña un fillo de solteira e  desempeñaba o cargo de reitora nun centro relixioso aínda que ela non o era. Pódese dicir que foi unha verdadeira pioneira xa que era moi inusual que unha muller exercese un cargo de responsabilidade.  Outros personaxes relevantes son o  alacantino  doutor Balmis (organizador da expedición),  o betanceiro doutor Posse  (colaborador) e, por suposto, os  nenos que aparecen acreditados nesta historia cos seus nomes e apelidos e que,  ao igual que  os restantes membros da expedición, foron reais. 

      A lectura deste libro resultou todo un éxito. Nas sesións dedicadas ao comentario recoñecemos e valoramos o traballo de documentación e investigación levado a cabo pola autora. A ambientación está tan coidada que parece trasladarnos á época  en que se sitúa a historia.  A recoñecida escritora engade con este libro un valor importante á súa significación no panorama literario  e cultural galego.  

       Unha marabillosa e conmovedora ficción baseada nun feito real de relevancia histórica. Moi recomendable!

                                     Raúl Gónzález, Lucía Vigo e Cristian Morandeira